Türkiye'de Referandum Siyaseti

ARKA KAPAK YAZISI

“Türkiye'de hem anayasal çerçeve hem de siyaset kurumunun kendine özgü nitelikleri, referandumların Batı'daki örneklerinde görüldüğü gibi aşağıdan yukarıya bir uygulama olmasına izin vermemektedir. (...) Bu nedenle de Türkiye'de yalın “bir referandum pratiği”nden söz etmekten ziyade “bir referandum siyaseti”nden bahsedilebilir. Türkiye'de referandum siyaseti, plebisit niteliğindeki 1961 ve 1982 halkoylamalarını da dâhil edersek, hegemonik yeniden üretim amacıyla (1961, 1982), hegemonya karşıtı (ya da karşı-hegemonik) amaçlarla (2007, 2010), yeni bir hegemonik düzen inşa etmek amacıyla (2017) veya gündelik siyasetin şekillendirdiği pragmatist siyasî amaçlarla (1987, 1988) tezahür etmiştir. Türkiye'nin referandum siyaseti tecrübesini incelemeyi amaçlayan bu kitap, iki bölümden oluşmaktadır:

Kitabın birinci bölümü (Referandum ve Türleri), referanduma yönelik teknik çerçeveli yaklaşımlardan mümkün mertebede sıyrılarak, referandumun teorik düzeyde ne olduğu veya nasıl olması gerektiğine ilişkin bir sorgulama yürütmeyi amaçlamaktadır. (...) Kitabın ikinci bölümü (Türkiye'de Referandumların Siyasal Analizi) ise sırasıyla 1961, 1982, 1987, 1988, 2007, 2010 ve 2017 referandumlarının, bu referandumların etrafında şekillenen seçimlere de odaklanarak, genel bir analizini yapmayı amaçlamaktadır. (...) Böylece “referandum süreci nasıl başladı ve referanduma gidilen teklif neyi içeriyordu?” (Referandumun Konusu), “Referanduma gidilirken ‘evet' ve ‘hayır' (mümkün olabildiyse) kampanyalarının söylem ve/veya faaliyetleri neleri içeriyordu?” (Propaganda Süreci) ve “Referandumun ürettiği genel ve (varsa) hegemonik sonuçlar nelerdi?” (Referandum Sonucunun Analizi) soruları her bir referandum tecrübesi çerçevesinde sorularak, ilgili referandumun bütün süreçleri ele alınmaya çalışılmaktadır.”

İÇİNDEKİLER

TABLOLAR vii
GİRİŞ 1

1. Bölüm
Referandum ve Türleri
Referandum Kavramı ve Referandumun Kısa Tarihi 9
Referandum ve Demokrasi Tartışmaları 15
Referandum Türleri 23

2. Bölüm
Türkiye'de Referandumların Siyasal Analizi
Türkiye'de Referandumun Anayasal Çerçevesi 33
1961 Referandumu: Bir Halkoylaması Kurmacası 36
Referandumun Konusu 37
Propaganda Süreci 42
Referandum Sonucunun Analizi 45
1982 Referandumu: Bir Plebisit Örneği 50
Referandumun Konusu 51
Propaganda Süreci 54
Referandum Sonucunun Analizi 55
1987 Referandumu: Özal'ın Referandumla İmtihanı-I 60
Referandumun Konusu 61
Propaganda Süreci 63
Referandum Sonucunun Analizi 64
1988 Referandumu: Özal'ın Referandumla İmtihanı-II 66
Referandumun Konusu 66
Propaganda Süreci 67
Referandum Sonucunun Analizi 68
2007 Referandumu: Müesses Nizama Meydan Okumak- I 71
Referandumun Konusu 73
Propaganda Süreci 74
Referandum Sonucunun Analizi 76
2010 Referandumu: Müesses Nizama Meydan Okumak- II 78
Referandumun Konusu 79
Propaganda Süreci 81
Referandum Sonucunun Analizi 83
2017 Referandumu: Yeni Hegemonyanın Anayasal İnşası 85
Referandumun Konusu 87
Propaganda Süreci 89
Referandum Sonucunun Analizi 91
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 95
KAYNAKÇA 99
ÖZGEÇMİŞ 108