Tarımsal Üretimde Sera Gazı Emisyonları ve Karbon Ayak İzi Yönetimi

İÇİNDEKİLER Sayfa
No
1. KAVRAMLAR, KURUMLAR VE OLAYLAR…………………. 1
2. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ…………………………………………….. 9
2.1. Gıda Güvenliği Ve İklim Değişikliği…………………………... 12
2.2. İklim Değişikliğinin Türkiye'deki Etkileri……………………... 13
2.3. İklim Değişikliği Eylem Planı (İDEP)…………………………. 17
2.3.1. Amaçları Ve Hedefleri………………………………….. 17
2.3.1.1. Stratejik Hedefler………………………………. 17
2.3.2. Öneriler………………………………………………….. 18
3. SERA ETKİSİ……………………………........................................ 29
3.1. Sera Gazları ……………………………………………………. 29
3.2. Genel Sera Etkisi Üzerindeki Etkiler…………………………… 34
3.3. Dünyada Sera Gazı Salımları…………………………………... 36
3.4. Türkiye'de Sera Gazı Salımları………………………………… 37
4. KÜRESEL ISINMA……………………………………………….. 38
4.1. Küresel ısınma Potansiyelinin Hesaplanması…………………... 42
4.2. Küresel Isınma Potansiyeli ve Karbondioksit Emisyonu……….. 44
4.3. İnsan Kaynaklı Küresel Isınma Potansiyeli…………………….. 48
5. KARBONDİOKSİT EŞDEĞERİ…………………………………. 55
5.1. Karbondioksit Eşdeğerinin Önemi……………………………… 56
6. KARBON AYAK İZİ……………………………………………… 63
6.1. Karbon Ayak İzini Ölçmek……………………………………... 65
6.2. Coğrafi Bölgelerin Karbon Ayak İzleri………………………… 67
6.2.1. Ulusal Karbon Ayak İzleri………………………………. 67
6.3. Karbon Ayak İzinin Azaltmak…………………………………. 72
6.3.1. Endüstrinin Karbon Ayak İzini Azaltmak………………. 75
6.3.1.1. Karbon Emisyonlarını Azaltma Planları……….. 77
6.3.1.2. Zorunlu Piyasa Mekanizmaları………………… 77
6.3.1.3. Gönüllü Piyasa Mekanizmaları………………... 78
6.4. Karbondioksitin Azaltılması……………………………………. 80
6.5. Metanın Azaltılması……………………………………………. 80
6.6. Azotoksitin Azaltılması………………………………………… 89
6.7. Flurorlu Gazların Azaltılması…………………………………... 81
6.8. Günlük Yaşam Değişiklilikleri…………………………………. 81
6.9. Karbon Ayak İzi Yüksek Gıdalar………………………………. 86
6.10. Gıda Tedarik Zinciri Aşamaları………………………………. 87
6.11. Bitki Bazlı Alternatif Gıdalar…………………………………. 88
II
6.12. Gıdaların Karbon Ayak İzini Azaltmak………………………. 89
6.13. Tarımsal Üretimin Karbon Ayak İzi………………………….. 90
6.14. Farklı Tarımsal İşlemler Ve Girdilerin Karbon Maliyetleri…... 93
6.14.1. Genel Değerlendirme………………………………… 97
6.14.2. Azaltma Kapsamı…………………………………….. 99
6.14.3. Biyo-Enerji Ve Gıda Ürünleri………………………... 100
6.14.4. Karbon Ayak İzi Ve Diğer Çevresel Amaçlar……….. 101
6.14.5. Öneriler………………………………………………. 102
7. KARBON KREDİLERİ…………………………………………… 103
7.1. Karbon Salımlarının Denkleştirilmesi………………………….. 104
7.2. Sertifikasyon…………………………………………………… 104
7.2.1. Listeleme………………………………………………... 105
7.2.2. Kayıt…………………………………………………….. 105
7.2.3. Doğrulama………………………………………………. 105
8. YEŞİL MUTABAKAT EYLEM PLANI…………………………. 103
8.1. Eylem Planının Kapsamı……………………………………….. 103
8.2. Yeşil Mutabakatın Küresel Ekonomiye Etkileri……………….. 107
8.3. Türkiye'de Yeşil Mutabakat Kapsamında Fonlanan Projeler….. 108
8.4. Yeşil Mutabakatın Algılanması………………………………… 109
8.5. Türkiye İçin Yeşil Mutabakat…………………………………... 111
8.6. Dekarbonizasyon……………………………………………….. 111
9. TARIMSAL ÜRETİMDE SERA GAZI EMİSYONLARI……… 114
9.1. Tarımda Sera Gazı Döngüleri…………………………………... 122
9.1.1. Azotdioksit Kaynakları………………………………….. 123
9.1.2. Karbondioksit Kaynakları ……………………………… 125
9.1.3. Metan Kaynakları ………………………………………. 128
9.1.3.1 Toprak Kökenli Metan Kaynakları……………... 121
9.1.3.2 Hayvancılık Kökenli Metan Kaynakları………... 128
9.1.4. Aerosoller……………………………………………….. 130
9.1.5. Su Buharı………………………………………………... 130
9.2. Tarım Sektöründe Sera gazı Emisyonları………………………. 132
9.2.1. Küresel Emisyonlar……………………………………… 132
9.2.2. Bölgesel Emisyonlar…………………………………….. 134
9.2.3. Ülkesel Emisyonlar……………………………………… 136
9.2.4. FAOSTAT Emisyonları…………………………………. 136
9.2.4.1. Küresel Emisyonlar……………………………. 136
9.2.4.2. Ürün Deseninden Kaynaklanan Emisyonlar…… 137
9.2.4.3. Tarımda Karbondioksit Dışındaki Emisyonlar… 138
III
9.3. Tarımsal Ürün Atıklarını Yakılması…………………………… 140
9.4. Tarımsal Ürün Atıklarından Enerji Üretimi…………………… 142
9.4.1. Dünyada Biyokütle Enerjisi…………………………….. 144
9.4.2. Türkiye'de Biyokütle Enerjisi…………………………... 147
9.4.2.1. Türkiye'nin Tarımsal Biyokütle Potansiyeli…... 148
9.4.3. Mısır Üretiminde Atık Miktarı………………………….. 148
9.5. Tarımsal Sübvansiyonlar Ve Küresel Sera Gazı Emisyonları…. 151
9.6. Tarım Ve Sera Gazı Emisyonları……………………………… 154
9.6.1. Tarımsal Verim Artışları……………………………….. 159
9.6.2. Sürdürülebilir Tarımsal Üretim………………………… 160
9.6.3. Tarımda Sera Gazı Emisyonlarının Nedenleri…………. 164
9.6.3.1. İtici Güçler……………………………………. 165
9.6.4. Tarımsal Sera Gazı Emisyonları……………………….. 169
9.6.4.1. Ürün Ve Toprak Yönetimi…………………….. 171
9.6.4.2. Gübre Yönetimi……………………………….. 172
9.6.4.3. Tarım Topraklarından Azotoksit……………… 173
9.6.4.4. Toprak Karbonu……………………………….. 173
9.6.4.5. Sera Gazları Ve Amonyak…………………….. 174
9.7. Türkiye'de Tarım Sektörü……………………………………… 174
9.8. Türkiye Tarım Sektörünün Sera Gazı Emisyonlarına Katkısı…. 177
9.9. Avrupa Birliği Ülkelerinde Tarımsal Sera Gazı Emisyonları….. 180
9.9.1. Giriş……………………………………………………… 180
9.9.2. Avrupa Birliği'nde Tarımsal Sera Gazı Emisyonları……. 183
9.9.2.1. İspanya………………………………………….. 183
9.9.2.2. İtalya……………………………………………. 183
9.9.2.3. İngiltere…………………………………………. 186
9.9.2.4. Hollanda………………………………………… 186
9.9.2.5. Romanya………………………………………... 187
9.9.2.6. Polonya…………………………………………. 187
9.9.2.7. Fransa…………………………………………… 188
9.9.2.8. Almanya………………………………………… 189
9.9.2.9. Diğer Ülkeler…………………………………… 190
9.9.3. Genel Değerlendirme……………………………………. 191
10. BİTKİSEL ÜRETİMDE SERA GAZI EMİSYONLARI……… 192
10.1. Gübre Kullanımdan Kaynaklanan Emisyonlar……………….. 197
10.2. Yakıt Tüketiminden Kaynaklanan Emisyonlar………………. 197
10.2.1. Yenilenemeyen Yakıtlardan Kaynaklanan Emisyonlar 199
10.3. Amonyak Emisyonu………………………………………….. 200
IV
10.4. Enerji Verimliliği Ve Sera Gazı Emisyonları………………… 201
10.5. Bitkisel Üretimde Karbon Ayak İzi…………………………... 203
11. HAYVANSAL ÜRETİMDEN SERA GAZI EMİSYONLARI... 205
11.1. Hayvancılıktan Gelen Metan…………………………………. 205
11.2. Sera Gazı Emisyonlarının Belirlenmesi……………………… 208
11.3. Tartışma………………………………………………………. 211
11.4. Sonuçlar………………………………………………………. 213
11.5. Süt Üretiminden Kaynaklanan Emisyonlar………………….. 217
11.5.1. Küresel Sera Gazı Emisyonlarına Sektörel Katkısı…. 217
11.5.2. Birim Ürün Başına Küresel Emisyonlar…………….. 217
11.5.3. Bölgesel Farklılıklar…………………………………. 217
11.5.4. Üretim Sistemleri Ve Bölgeler Arasında Farklılıklar.. 217
11.5.5. Gıda Zincirinin Genel Emisyonlara Katkısı………… 218
11.5.5.1. Çiftlikten Önceki Ve Sonraki Emisyonlar... 218
11.5.5.2. Sera Gazı Kaynaklı Emisyonlara Katkı…... 218
11.6. Sistem Sınırları………………………………………………. 219
11.6.1. Enerji Tüketimi……………………………………… 221
11.6.2. İşleme İle İlgili Emisyonlar…………………………. 222
11.6.3. Nakliye Ve Dağıtımdan Kaynaklanan Emisyonlar…. 222
11.6.3.1. Çiftlikte Mandıraya Taşıma……………… 223
11.6.3.2. Perakende Satış Noktasına Dağıtım……… 223
11.6.3.2.1. Süt, Peynir Ve Tereyağı…….. 223
11.6.3.2.2. Süt Tozu…………………….. 224
11.6.4. Ambalaj Malzemesinden Kaynaklanan Emisyonlar... 225
11.6.4.1. Peynir Ve Tereyağı………………………. 225
11.6.4.2. Süt………………………………………... 225
11.7. Süt İşlemede Sera Gazı Emisyonları………………………... 227
11.8. Süt Ve Ürünleri Üretiminde Emisyon Azaltma Yöntemleri... 228
11.8.1. Emisyonların Azaltılması İçin Çıkarımlar…………. 228
11.8.2. Emisyon Azaltma Potansiyeli Ve Verimlilik………. 228
11.8.3. Sonuç Ve Öneriler………………………………….. 229
11.8.4. Emisyon Azaltma Yöntemleri……………………… 230
11.8.4.1. Metan Emisyonlarının Azaltılması……… 231
11.8.4.1.1. Hayvan Besleme Önlemleri…. 231
11.8.4.1.2. Sürü Yönetimi……………….. 232
11.8.4.1.3. Gübre Yönetimi Ve İşleme….. 232
11.8.4.2. Azotoksit Emisyonlarının Azaltılması…... 233
11.8.4.3. Karbondioksit Emisyonlarının Azaltılması 233
V
12. SÜT ÇİFTLİKLERİNDE SERA GAZI EMİSYONLARI…….. 235
12.1. Giriş………………………………………………………….. 235
12.2. Metan………………………………………………………... 236
12.2.1. Enterik Fermentasyon……………………………….. 236
12.2.2. Gübre Yönetimi……………………………………... 236
12.3. Azotoksit…………………………………………………….. 237
12.3.1. Gübre Yönetimi Ve Mera Ve Menzil Emisyonları….. 237
12.3.2. Gübre Ve Ürün Artıklarından Azotoksit Emisyonu… 237
12.4. Karbondioksit………………………………………………... 238
12.5. Çiftlik Modelleme Yaklaşımları…………………………….. 238
12.6. Sera Gazı Emsiyonlarının Belirlenmesi……………………... 240
13. ARAZİ KULLANIMINDA KAYNAKLANAN………………… 241
13.1. Arazi Kullanım Değişikliğinden Karbondioksit Emisyonları.. 241
13.1.1. Bölgesel Emisyonlar………………………………... 243
13.1.2. Ülkesel Emisyonlar…………………………………. 244
13.2. Arazi Kullanımı Değişiklikleri……………………………… 246
13.3. Türkiye'de Arazi Kullanımından Açığa Çıkan Emisyonlar… 247
13.4. Biyoenerji Ve Arazi Kullanımı Değişikliği…………………. 247
13.4.1. Sürdürülebilir Biyoenerji Kaynağı Sağlamak……… 248
13.5. Arazi Kullanımı Emisyonlarının Azaltılması……………….. 250
14. ENERJİ KULLANIMI EMİSYONLARI………………………. 253
14.1. Arkaplan…………………………………………………….. 253
14.2. Çiftlikte Enerji Kullanımı…………………………………… 253
14.2.1. Enerji Kullanım Modelleri…………………………. 258
14.3. Avrupa Birliği'nde Tarımda Enerji Kullanımı……………… 259
14.4. Avrupa'da Gıda Üretim Sistemlerinde Enerji Tüketimi……. 263
14.4.1. Gıda Üretiminde Kaynağına Göre Enerji Tüketimi… 268
14.5. Sonuçlar Ve Tartışma………………………………………. 269
15. EMİSYONLAR İÇİN ENERJİ-SU-GIDA BAĞIMLILIĞI…... 272
16. TARIM, ENERJİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ…………………. 275
16.1. Düşük Karbonlu Enerji……………………………………… 275
16.2. Tarımsal Biyokütleden Enerji Üretimi……………………… 275
16.3. Tarımsal Biyoenerji Bitkileri 276
16.3.1. Sera Gazı Emisyonları İçin Yaşam Döngüsü Analizi.. 276
16.3.2. Diğer Çevresel Konular……………………………... 277
16.4. Araştırma Bulgularına Dayalı Politika Önerileri……………. 279
16.4.1. Girdileri Azaltmak, Enerji Tasarrufu Ve Artan Enerji
Verimliliği Sayesinde Tarımsal Sera Gazı
VI
Emisyonlarını Azaltmak……………………………. 279
16.4.2. Sosyal Değerlendirmeler……………………………. 280
16.4.3. Tarımsal İşletmelerde Enerji Tasarrufu Ve Düşük
Karbonlu Yenilenebilir Enerji Üretiminin
Desteklenmesi……………………………………….
280
17. BİYOYAKIT KULLANIMI…………………………………….. 282
17.1. Biyoenerji……………………………………………………. 282
17.2. Biyoyakıt Kullanımını Desteklemek Ve Yaygınlaştırmak….. 283
17.3. Politika Yaklaşımları………………………………………… 284
17.3.1. Ekonomik Etkiler……………………………………. 284
17.3.2. Emisyonlar Ve Dayanıklılık İçin Çıkarımlar………... 285
18. SERA GAZI EMİSYONLARININ HESAPLANMASI……….. 286
18.1. Enerji Modeli………………………………………………... 286
18.2. Sera Gazı Emisyonlarının Hesaplanması……………………. 286
18.3. Karbon Ayak İzi Hesaplama………………………………… 290
18.3.1. Kategori 1 Yaklaşımı………………………………... 290
18.3.2. Kategori 2 Yaklaşımı………………………………... 291
18.4. Yakmadan Kaynaklanan Emisyonların Belirlenmesi……….. 292
18.5. Atık Sulardan Kaynaklanan Emisyonların Belirlenmesi……. 292
18.6. Atıkların Taşınması Sürecinde Emisyonların Belirlenmesi…. 293
18.7. CH4 ve N2O İçin Eşdeğer CO2 Emisyonlarının Hesaplanması 294
18.8. Eşdeğer Karbondioksit Emisyonlarının Hesaplanması……… 294
19. TARIMSAL ÜRETİMDE YAKIT TÜKETİMİNDEN
KAYNAKLANAN SERA GAZI EMİSYONLARI…………….
295
19.1. Tarımsal Üretimde Kullanılan Enerji Taşıyıcılar…………… 295
19.2. Petrol Ürünleri Tüketimi…………………………………….. 295
19.2.1. Yakıt Tüketimi……………………………………… 295
19.2.1.1. Alan İş Verimi…………………………… 296
19.2.1.2. Yakıt Tüketim Hızı………………………. 296
19.2.2. Yağ Tüketimi……………………………………….. 296
19.3. Petrol Ürünleri Enerjisi Tüketimi…………………………… 298
19.4. Petrol Ürünleri Tüketimine İlişkin Karbondioksit Salımı…... 298
19.4.1. Eşdeğer Karbondioksit Salımının Hesaplanması…… 301
19.4.1.1. Dizel Yakıt Eşdeğer Karbondioksit Salımı.. 301
19.4.1.2. Doğal Gaz Eşdeğer Karbondioksit Salımı... 301
19.4.1.3. Kömür Eşdeğer Karbondioksit Salımı……. 302
19.4.1.4. Yakıtların Enerji Ve Emisyon Faktörleri…. 302
19.4.1.5. Enerji Yoğunlukları………………………. 305
VII
19.4.1.6. Karbondioksit Emisyon Faktörleri………... 305
19.6. Tarımda Enerji Kullanımında Sera Gazı Emisyonları………. 308
19.7. Tarımda Yakıt Tüketiminin Hesaplanması…………………. 309
19.8. Sulamada Enerji Tüketimi………………………………….. 309
19.9. CH4, N2O Ve CO2 Emisyonlarının Hesaplanması………….. 309
19.9. Tarımsal Üretimde Fosil Yakıt Kullanımında Emisyonlar…. 310
19.9.1. Karbondioksit Emisyonlarının Hesaplanması………. 310
19.9.1.1. Isıl Değer Ve Emisyon Faktörü Seçimi…... 311
19.9.1.2. Karbondioksit Emisyonu Hesaplama…….. 311
19.10. Tarım Ürünleri İçin Özgül Değerlerin Hesaplanması…….. 311
19.10.1. Özgül Yakıt Tüketiminin Hesaplanması…………. 311
19.10.2. Özgül Yakıt Veriminin Hesaplanması.................... 312
19.10.3. Özgül Karbondioksit Salımı Hesaplama…………. 312
19.10.4. Özgül Karbondioksit Verimi Hesaplama………… 312
19.10.5. Özgül Enerji Tüketimi Hesaplanma……………… 312
19.10.6 Özgül Enerji Verimi Hesaplanma………………… 313
20. HAYVAN GÜBRESİNDEN BİYOENERJİ ÜRETİMİ İÇİN
KARBON AYAK İZİ ANALİZİ………………………………...
314
20.1. Giriş………………………………………………………….. 314
20.2. Yöntem………………………………………………………. 314
20.3. Gübre Üretiminin Hesaplanması……………………………. 316
20.4. Gübre Yönetiminde Sera Gazı Emisyonlarının Hesaplanması 316
20.5. Fermentasyon ve Kombine Isı ve Güç Tesisleri İçin GHG
Emisyonlarının Belirlenmesi…………………………………
317
20.6. Taşımadan Kaynaklanan Sera Gazı Emisyonları……………. 318
20.7. Paylaştırma Yaklaşımları……………………………………. 318
21. TARIMDA SERA GAZI EMİSYONLARINI AZALTMAK…. 320
21.1. Fosil Yakıt Tüketimini Azaltmak……………………………. 320
21.2. Yenilenebilir Enerji Kullanmak……………………………... 321
21.2.1. Yenilenebilir Enerji Kaynakları……………………... 321
21.2.1.1. Üstünlük ve Olumsuzlukları………………. 322
21.3. Nükleer Teknikler İle Sera Gazı Emisyonlarını Ölçmek……. 323
22. SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM SİSTEMLERİ………………….. 324
22.1. Sürdürülebilir Gıda Üretimi…………………………………. 324
22.2. Yaygın Ve Yoğun Tarım…………………………………….. 325
22.3. Tarımsal Mekanizasyon……………………………………... 327
22.3.1. Tarımsal Mekanizasyonun Bağlam Ve Kapsamı……. 327
22.3.2. Tarımsal Mekanizasyonun Yararları 330
VIII
22.3.3. Sürdürülebilir Tarımsal Mekanizasyon Stratejileri….. 333
22.3.4. Sürdürülebilir Mekanizasyon İhtiyacı……………….. 335
22.3.5. Sürdürülebilir Tarım Uygulamaları…………………. 335
22.3.6. Sürdürülebilir Tarımsal Mekanizasyon Uygulamaları. 336
22.4. Hassas Tarım Uygulamaları…………………………………. 340
22.4.1. Hassas Tarım Uygulamalarının Gerekçeleri………… 340
22.4.2. Hassas Tarım Uygulamalarının Gelişimi……………. 341
22.4.3. Hassas Tarım Uygulamaları…………………………. 344
22.4.3.1. Değişken Oranlı Uygulamalar…………….. 346
22.5. Tarımsal Ormancılık…………………………………... 350
22.6. Biyolojik Azot Bağlanması……………………………. 350
22.7. Kompost Üretimi……………………………………… 350
21.8. Korumalı Tarım……………………………………….. 351
22.9. Korumalı Toprak İşleme………………………………. 351
22.10. Ürün Kalıntısı Yönetimi……………………………... 351
22.11. Ekolojik Tarım……………………………………….. 351
22.12. Entegre Zararlı Yönetimi…………………………….. 352
22.13. Bitki Besleme Yönetimi……………………………… 352
22.14. Organik Tarım……………………………………….. 352
22.15. Kalıcı Tarım (Permakültür)………………………….. 352
22.16. Polikültür…………………………………………….. 352
22.17. Yenileyici (Rejeneratif) Tarım………………………. 352
22.18. Ürün Rotasyonu……………………………………… 352
22.19. Bozulmuş Toprakların Yeniden Yapılandırılması…… 353
22.20. Münavebeli Otlatma………………………………….. 353
22.21. Tohumlar Ve Irklar…………………………………... 353
22.22. Silvopastur…………………………………………… 353
22.23. Su Yönetimi………………………………………….. 353
22.24. Sonuçlar Ve Tartışma………………………………... 353
22.25. Öneriler………………………………………………. 354
23. SERA GAZI EMİSYONLARINI AZALTMAK İÇİN EYLEM
ALANLARI……………………………………………………….
356
23.1. Hayvansal Üretimde Metan Ve Azot Emisyonları…………... 356
23.1.1. Yönetim Seçenekleri………………………………… 356
23.2. Topraktan Oluşan Sera Gazı Emisyonları…………………… 357
22.2.1. Yönetim Seçenekleri………………………………… 357
23.3. Çiftliklerin Ağaçlandırılması………………………………... 359
23.3.1. Yönetim Seçenekleri………………………………… 359
IX
23.4. Çiftliklerde Enerji Kullanımı………………………………... 359
23.4.1. Yönetim Seçenekleri………………………………… 359
23.5. Tarımsal Sera Gazlarının Azaltılması……………………….. 362
23.5.1. Hayvancılık Ve Gübre Yönetimi……………………. 362
23.5.2. Toprak Koruma Ve Karbon Tutma………………….. 363
23.5.3. Enerji Tasarrufu Ve Yakıt Değiştirme………………. 363
23.5.4. Çiftlik İçinde Enerji Üretimi………………………… 363
23.6. Sera Gazı Emisyonlarını Azaltan Önlemler…………………. 366
23.7. Sera Gazı Emisyonlarını Üreten Ve Azaltan Uygulamalar…. 367
23.7.1. Karbondioksit……………………………………….. 368
23.7.2. Metan………………………………………………... 368
23.7.3. Azotoksit……………………………………………. 368
23.7.4. Karbon Yutaklama………………………………….. 368
23.7.5. Sürdürülebilir Tarım Yöntemlerine Geçmek………... 369
23.8. Hayvancılık Emisyonlarının Azaltılması……………………. 369
23.8.1. Geviş Getiren Hayvanlar İçin Metanın Azaltılması…. 370
23.8.2. Gübre/Biyo-Katı Yönetimi (Biyogaz)………………. 371
24. NET SIFIR EMİSYON HEDEFLERİ………………………….. 373
24.1. Enerji Sektörü………………………………………………. 376
24.1.1. Temiz Enerji Yatırımları……………………………. 377
24.1.2. Açıklanan Net Sıfır Taahhüt Ve Enerji Sektörü……. 378
24.2. Net Sıfır Emisyon Taahhütleri……………………………… 379
24.3. Emisyon Ve Enerji Görünümü……………………………… 379
24.3.1. Karbondioksit Emisyonları…………………………. 380
24.3.2. Enerji Arzı, Elektrik Üretimi Ve Son Tüketim……... 381
24.3.3. Mevcut Varlıklardan Kaynaklanan Emisyonlar…….. 382
24.3.4. Karbondioksit Emisyonları…………………………. 383
24.3.5. Toplam Enerji Arzı…………………………………. 384
24.3.6. Toplam Son Enerji Tüketimi………………………... 385
24.3.7. Elektrik Üretimi…………………………………….. 386
24.3.8. Yenilenebilir Enerji Kaynakları…………………….. 386
25. TARIMSAL ÜRETİMDE SERA GAZLARINI AZALTAN
UYGULAMALAR………………………………………………..
388
25.1. Endüstriyel Tarımın Özellikleri Ve Çevresel Etkileri……….. 388
25.1.1. Azot Kullanımı Ve Etkileri………………………….. 388
25.1.2. Fosfor Kullanımı Ve Etkileri………………………... 388
25.1.3. Pestisit Kullanımı Ve Etkileri………………………... 388
25.1.4. Sulama Ve Su Kıtlığı………………………………... 388
X
25.1.5. Toprak İşleme Ve Toprak Bozulması………………... 388
25.1.6. Fosil Enerji Kullanımı Ve İklim Etkileri…………….. 389
25.2. Tarım Sisteminin Uzmanlaşması, Peyzajın Basitleştirilmesi
Ve Biyoçeşitliliğin Bozulması……………………………….
389
25.3. Gıda Güvenliği, Güvenlik Ve Çevresel Endişeler…………… 389
25.3.1. Uzun Vadeli Sürdürülebilirliği Yeniden Kurmak…… 389
25.4. Tarımsal Üretimde Sera Gazı Salımları……………………… 390
25.4.1. Sektörün Durumu, Üretim Ve Tüketimi İçeren
Gelişme Eğilimleri Ve Sonuçları…………………….
391
25.4.2. Küresel Ve Bölgesel Emisyon Eğilimleri……………. 392
25.4.2.1. Gelişmeler…………………………………. 393
25.4.2.2. Gelecekteki Küresel Eğilimler……………. 393
25.4.2.3. Bölgesel Eğilimler………………………… 394
25.5. Emisyon Azaltma Teknolojileri, Uygulamalar, Seçenekler,
Potansiyeller Ve Maliyetler…………………………………..
395
25.5.1. Azaltma Teknolojileri Ve Uygulamalar……………... 395
25.5.1.1. Tarım Arazisi Yönetimi…………………… 397
25.5.1.1.1. Agronomi……………………… 397
25.5.1.1.2. Besin Yönetimi………………... 397
25.5.1.1.3. Toprak İşleme Ve Yönetim…… 397
25.5.1.1.4. Su Yönetimi…………………… 398
25.5.1.1.5. Çeltik Yönetimi……………….. 398
25.5.1.1.6. Tarımsal Ormancılık…………... 398
25.5.1.1.7. Arazi Kullanımı………………. 398
25.5.1.2. Otlak Yönetimi Ve Mera Islahı…………… 399
25.5.1.2.1. Otlatma Yoğunluğu…………… 399
25.5.1.2.2. Üretkenlik Artışı………............. 399
25.5.1.2.3. Besin Yönetimi……………….. 399
25.5.1.2.4. Yangın Yönetimi……………… 399
25.5.1.2.5. Tür Tanıtımı…………………… 399
25.5.1.3. Organik Toprakların Yönetimi…………….. 400
25.5.1.4. Bozulmuş Arazilerin Restorasyonu……….. 400
25.5.1.5. Hayvansal Üretim Yönetimi………………. 400
25.5.1.5.1. Besleme Uygulamaları………… 400
25.5.1.5.2. Ajan Ve Katkı Maddeleri……… 401
25.5.1.5.3. Değişim Ve Hayvan Islahı…….. 401
25.5.1.6. Gübre Yönetimi……………………............ 401
25.5.1.7. Biyoenerji…………………………………. 402
XI
25.5.2. Alan Başına Potansiyel Tahminleri………………….. 402
25.5.3. Sera Gazı Azaltma İçin Ekonomik Potansiyel………. 405
25.5.4. Tarımdan Biyoenerji Besleme Stokları………............ 406
25.5.4.1. Tarımsal Kalıntılar…………………............ 406
25.5.4.2. Özel Enerji Bitkileri……………………….. 406
25.5.5. Sera Gazı Azaltma Seçeneklerinin Olası Etkileri…… 406
25.5.6. Uyarlama Ve Güvenlik Açığı İle Etkileşimler………. 408
25.6. İklim Politikalarının Etkinliği, Deneyim, Potansiyeller,
Engeller Ve Fırsatlar/Uygulama Sorunları…………………..
410
25.6.1. İklim Politikalarının Etkisi…………………………... 410
25.6.2. Engeller Ve Fırsatlar/Uygulama Sorunları………….. 411
25.7. Sera Gazı Emisyonlarını Etkileyen Entegre Ve İklim Dışı
Politikalar…………………………………………………….
412
25.8. Etki Azaltma Önlemlerinin Ortak Faydaları…………............ 412
25.9. Teknoloji Araştırması, Geliştirilmesi Ve Transferi…………. 413
25.10. Uzun Vadeli Görünüm……………………………………... 415
26. TARIMSAL ÜRETİMDE SERA GAZI AZALTMA
POTANSİYELİ VE MALİYETİ………………………………..
417
26.1. Tarım Sektörü……………………………………………….. 418
26.1.1. Karbondioksit Dışındaki Sera Gazı Emisyonları……. 419
26.1.1.1. Topraktan Kaynaklanan Emisyonlar………. 419
26.1.1.1.1. Emisyon Mekanizmaları………. 419
26.1.1.1.1.1. Nitrifikasyon…….. 420
26.1.1.1.1.2. Denitrifikasyon…... 421
26.1.1.1.2. AB Ve Türkiye'de Emisyonlar... 422
26.1.1.2. Enterik Fermentasyon…………………….. 423
26.1.1.2.1. Emisyon Mekanizmaları………. 423
26.1.1.3. Gübrelerden Kaynaklanan Emisyonlar……. 424
26.1.1.3.1. Emisyon Mekanizmaları………. 424
26.1.1.4. Temel Emisyonlar…………………………. 425
26.2. Emisyon Azaltma Önlemleri………………………………... 426
26.3. Emisyon Azaltma Maliyetleri………………………………. 427
26.4. Topraktan Azotoksit Emisyonlarını Azaltma Önlemleri……. 427
26.4.1. Önlemlere Giriş…………………………………….. 427
26.4.2. Gübreleme Uygulamalarındaki İyileştirmeler……… 428
26.4.2.1. Gübre Uygulamalarını İyileştirme Maliyeti. 429
26.4.2.2. Hassas Tarım Uygulamalarının Maliyeti…. 430
26.4.2.3. Hayvan Gübresi Ve Atık Maddelerdeki
XII
Azot Uygulamalarının Maliyeti…………... 430
26.4.2.4. Bulamaç Ve Kümes Gübresi Uygulamak…. 430
26.4.2.5. Gübre Formunun Koşullara Uygunluğu…... 430
26.4.2.6. Nitrifikasyon İnhibitörlerinin Kullanımı….. 431
26.4.2.6.1. Maliyet Ve Azaltma…………... 431
26.4.2.7. Toprağın Fiziksel Koşullarını İyileştirmek.. 431
26.4.2.7.1. Maliyet Ve Azaltma…………... 432
26.4.2.8. Yem Kullanım Verimliliğini Artırmak…… 432
26.4.2.8.1. Maliyet Ve Azaltma…………... 433
26.5. Enterik Metan Emisyonlarını Azaltmak İçin Önlemler……... 434
26.5.1. Besleme Uygulamalarını İyileştirmek………………. 434
26.5.2. Kaba Yem Yerine Konsantre Yem Kullanmak…… 434
26.5.2.1. Maliyet Ve Azaltma………………………. 434
26.5.3. Diyete Yağ Veya Yağlı Tohum Eklemek…………… 435
26.5.3.1. Maliyet Ve Azaltma………………………. 435
26.5.4. Diyet Katkı Maddeleri………………………………. 435
26.5.4.1. Propiyonat Öncüleri……………………….. 436
26.5.4.2. Aşı…………………………………………. 436
26.5.4.3. İyonoforlar Ve Doğal Özler……………….. 437
26.5.4.4. Büyüme Hormonu Ve Büyüme İmplantları. 437
26.5.4.5. Yönetim Değişikliği Ve Genetik Kaynaklar. 437
26.5.4.5.1. Maliyet Ve Azaltma………….. 438
26.6. Gübre Yönetimiyle Metan Ve Azot Emisyonlarını Azaltmak. 438
26.6.1. Muhafaza Ve Depolama…………………………….. 438
26.6.2. Mikrobiyal Etki Oranını Azaltmak………………….. 439
26.6.2.1. Maliyet Ve Azaltma……………………….. 440
26.6.3. Gaz Kaynağının Uzaklaştırılması……………………. 440
26.6.3.1 Maliyet Ve Azaltma……………………….. 440
26.6.4. Kontrollü Anaerobik Fermentasyon…………………. 440
26.6.4.1. Anaerobik Fermentasyon Perspektifi……… 441
26.6.4.2. Maliyet Ve Azaltma……………………….. 441
26.7. Sonuçlar……………………………………………………… 442
27. TÜRKİYE'DE TARIM SEKTÖRÜNÜN İKLİM
DEĞİŞİKLİĞİNE ETKİLERİNİ AZALTMAK İÇİN
UYGULANAN PROJELER……………………………………..
443
27.1. Uygulanan Projeler…………………………………………... 443
27.1.1. Arazi Toplulaştırması………………………………... 443
27.1.1.1. Arazi Toplulaştırmanın Salımlara Etkileri… 445
XIII
27.1.2. Türkiye Tarım Havzaları Projesi……………………. 445
27.1.2.1. Tarım Havzaları Projesinin Amaçları……... 445
27.1.2.2. Tarım Havzaları Projesinin Bileşenleri……. 446
27.1.2.2.1. Tarım Havzalarını Belirlemek… 446
27.1.2.2.2. Havza Veri Tabanı Oluşturmak.. 446
27.1.2.2.3. Tarımsal Ürün Talep Tahmini… 447
27.1.2.2.4. Karar Destek Sistemi………….. 447
27.1.3. İyi Tarım Uygulamaları…………………………….. 448
27.1.4. Organik Tarım……………………………………….. 450
27.1.5. Çevre Amaçlı Tarımsal Arazilerin Korunması Projesi 451
27.1.6. Korumalı Toprak İşlemeli Tarım……………………. 453
27.1.7. Kapalı Drenaj ve Arazi Islahı……………………….. 453
27.2. Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ve Sulama
Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu
Kanunu Uygulamaları……………………………………….
453
27.2.1. Sulama Sistemlerinin Modernizasyonu…………….. 453
27.2.2. Mera Kanunu……………………….......................... 453
28. TÜRKİYE'DE TARIM SEKTÖRÜNÜN İKLİM
DEĞİŞİKLİĞINE ETKİLERİNİ AZALTMAK İÇİN
UYGULANAN EKONOMİK DESTEKLER…………………...
454
28.1. Türkiye'de Tarım Sektörünün İklim Değişikliğine Etkilerini
Azaltmak İçin Uygulanan Ekonomik Destekler…………….
454
28.1.1. Tarımsal Destekleme Bütçesi……………………….. 455
28.1.2. Alan Bazlı Destekler………………………………… 455
28.1.3. Fark Ödemeleri……………………………………… 455
28.1.4. Hayvancılık Desteklemeleri………………………… 455
28.1.5. Çevre Amaçlı Tarım Arazilerin Korunması Desteği... 455
28.1.6. Kırsal Kalkınma Destekleri…………………………. 456
28.1.7. Tarım Sigortası Destekleri…………………………... 456
28.1.8. Telafi Edici Ödemeler İçin Tarımsal Destekler…….. 456
28.1.9. Diğer Tarımsal Amaçlı Destekler…………………… 456
28.1.10. Faiz İndirimli Tarımsal Krediler…………………… 457
28.1.11. İthalat Politikası Araçları………………………….. 457
28.1.12. İhracat Politikası Araçları………………………….. 457
28.1.13. Destekleme Alımları……………………………….. 458
28.1.14. Tarımsal Altyapı Yatırımları………………………. 458
28.2. Sonuç Ve Öneriler………………………………………….. 458
XIV
29. TÜRKİYE'DE TARIM SEKTÖRÜNÜN İKLİM
DEĞİŞİKLİĞİNE ETKİLERİNİ AZALTMAK İÇİN
GEREKLİ ÖNLEMLER………………............................
29.1. İklim Değişikliği Uyum Stratejileri ………………………… 459
29.2. İklim Değişikliği Ve Tarım………………………………….. 460
29.3. Türkiye'de Tarım Sektörünün İklim Değişikliğine Etkilerini
Azaltmak İçin Gerekli Önlemler……………….....................
460
29.3.1. Kısa Dönem İçin Gerekli Önlemler…………………. 461
29.3.1.1. İyileştirilmesi Gereken Politikalar………… 461
29.3.1.2. İyileştirilmesi Gereken Faaliyetler………… 462
29.3.2. Orta Dönem İçin Gerekli Önlemler…………………. 463
29.3.3. Uzun Dönem İçin Gerekli Önlemler………………… 463
29.4. Sonuç Ve Öneriler…………………………………………... 464
KAYNAKLAR………………………………………………………... 465