^{Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolu Olarak} Sigortacılıkta Tahkim

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ iii
KISALTMALAR ix
ŞEKİL LİSTESİ x
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLU OLARAK SİGORTACILIKTA TAHKİM- ÖZET 1
ARBITRATION IN INSURANCE AS AN ALTERNATIVE DISPUTE
RESOLUTION METHOD - ABSTRACT 2
1. GİRİŞ 3
1.1. Çalışmanın Konusu ve Önemi 3
1.2. Çalışmanın Amacı 3
1.3. Çalışmanın Problemi 4
1.4. Çalışmanın Sınırlandırılması 5
1.5. Çalışmanın Yöntemi 5
2. SİGORTA HUKUKU VE TAHKİM YARGILAMASI HAKKINDA
TEMEL KAVRAMLAR VE ÖNEMLİ UNSURLAR 7
2.1. Sigorta Hukukuna İlişkin Temel Kavramlar ve Unsurları 7
2.1.1. Sigorta Kavramı 7
2.1.1.1. Sigortanın Tanımı Konusu ve Unsurları 7
2.1.1.2. Sigortanın Amacı ve İşlevleri 9
2.1.1.2.1. Sigortanın Amacı 9
2.1.1.2.2. Sigortanın İşlevi 9
2.1.1.2.2.1. Hukuki İşlevi 10
2.1.1.2.2.2. Ekonomik İşlevleri 10
2.1.1.2.2.3. Sosyal İşlevleri 11
2.1.1.3. Sigorta Türleri ve Sınıflandırılması 12
2.1.1.3.1. Sosyal Sigortalar- Özel Sigortalar Ayrımı 12
2.1.1.3.2. Özel Sigortaların Kendi İçinde Ayrıma Tabi Tutulması 13
2.1.1.3.2.1. Zarar Sigortaları 13
2.1.1.3.2.1.1. Aktif Sigortaları 13
2.1.1.3.2.1.2. Pasif Sigortaları 14
2.1.1.3.2.2. Tutar Sigortaları 15
2.1.2. Sigorta Hukuku 16
2.1.2.1. Sigorta Hukukunun Konusu ve Mahiyeti 16
2.1.2.2. Sigorta Hukukunun Kaynakları 16
2.1.2.2.1. Sigorta Hukuku Mevzuatı 16
2.1.2.2.2. Sigorta Genel ve Özel Şartları 17
2.1.2.2.3. Diğer Kaynaklar 18
2.1.3. Sigorta Sözleşmesi 19
2.1.3.1. Sigorta Sözleşmesinin Tanımı Hukuki Niteliği ve Şekli 19
2.1.3.2. Sigorta Sözleşmesinin Unsurları 20
2.1.3.2.1. Sigortacı 20
2.1.3.2.2. Sigorta Ettiren ve Sigortalı 20
2.1.3.2.3. Sigorta Edilebilir Menfaat (Sigortanın Konusu) 21
2.1.3.2.4. Riziko 21
2.1.3.2.5. Prim (Sigorta Ücreti) 21
2.1.3.2.6. Sigorta Tazminatı 22
2.2. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolu Olarak Tahkim Kavramı ve Unsurları 22
2.2.1. Uyuşmazlık Kavramı ve Çözüm Yolları 23
2.2.1.1. Uyuşmazlık Kavramı 23
2.2.1.2. Temel Uyuşmazlık Çözüm Yolu: Adli Yargı Yolu 23
2.2.1.3. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları 24
2.2.1.3.1. Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Kavramı 24
2.2.1.3.2. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarının Özellikleri 25
2.2.1.3.3. Günümüzde En Çok Başvurulan Alternatif Uyuşmazlık
Çözüm Yolları 27
2.2.1.3.3.1. Uzlaştırma 27
2.2.1.3.3.2. Arabuluculuk 28
2.2.1.3.3.3. Tahkim 29
2.2.2. Tahkimin Genel Esasları ve Türk Hukukundaki Yeri 29
2.2.2.1. Tahkim Kavramı ve Mahiyeti 30
2.2.2.2. Tahkim Türleri 31
2.2.2.2.1. Kurumsal Tahkim ve Geçici (Ad Hoc) Tahkim 32
2.2.2.2.2. İhtiyari Tahkim ve Zorunlu Tahkim 33
2.2.2.2.3. HMK Tahkimi ve Milletlerarası Tahkim 33
2.2.2.3. Tahkim Sözleşmesi 34
2.2.2.3.1. Tahkim Sözleşmesi Kavramı ve Unsurları 34
2.2.2.3.2. Tahkim Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 35
2.2.2.3.3. Tahkim Sözleşmesi Türleri 38
2.2.2.3.4. Tahkim Sözleşmesinin Mahkemelere Başvuruya Etkisi 38
2.2.2.4. Tahkime Elverişlilik 39
3. SİGORTACILIKTA TAHKİMİN ÜLKEMİZDE UYGULAMAYA
KONULMASI GELİŞİMİ VE KURUMSAL YAPISI 41
3.1. Sigortacılıkta Tahkimin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi 41
3.1.1. Sigortacılıkta Tahkiminin Ortaya Çıkış Nedenleri 41
3.1.2. Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Tarihi Süreçler ve Kanuni
Düzenlemeler 43
3.1.3. Sigortacılıkta Tahkimin Tanımı Amacı ve Kapsamı 45
3.1.4. Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Terminoloji 46
3.1.5. Sigortacılıkta Tahkimin Diğer Tahkim Türleri Arasındaki
Yeri ve Alternatif Çözüm Yollarından Farkı 47
3.1.5.1. Sigortacılıkta Tahkimin Tahkim Türleri İçindeki Yeri 47
3.1.5.2. Sigortacılıkta Tahkimin Özellikleri ve Tahkimden Ayrıldığı
Yönleri 49
3.1.5.2.1. Kurumsal Yapısı Açısından 50
3.1.5.2.2. Uyuşmazlık Konusu Açısından 50
3.1.5.2.3. Tahkim Sözleşmesi Açısından 51
3.1.5.2.4. Taraflar Açısından 53
3.1.5.2.5. Alternatif Çözüm Yollarına Başvuru Açısından 53
3.1.5.2.6. Görev Yapan Hakemler Açısından 53
3.1.5.2.7. Hakem Kararlarına Karşı Yargı Yolu Bakımından 55
3.1.5.3. Sigortacılıkta Tahkimin HMK Tahkimiyle İrtibat Noktası 55
3.1.5.4. Sigortacılıkta Tahkimin Arabuluculuktan Farkı 56
3.1.5.5. Sigortacılıkta Tahkimin Arabuluculukla Birlikte
Uygulanmasına Yönelik Çalışmalar 58
3.1.6. Sigortacılıkta Tahkim Sözleşmesinin Mahiyeti 60
3.1.7. Sigortacılıkta Tahkime Elverişlilik 61
3.2.1. Sigorta Tahkim Komisyonu'nun Teşkilat Yapısı 62
3.2.1.1. Sigorta Tahkim Komisyonu Başkanlığı 64
3.2.1.2. Sigorta Tahkim Komisyonu Sekretaryası 66
3.2.1.2.1. Komisyon Müdürü 66
3.2.1.2.2. Raportörler 67
3.2.1.2.3. İtiraz Yetkilisi 68
3.2.1.2.4. Diğer personeller 69
3.2.1.3. Sigorta Tahkim Komisyonu'nda Görev Yapan Hakemler 69
3.2.1.3.1. Hakemlerin Görevleri 69
3.2.1.3.2. Hakemlerde Aranacak Nitelikler ve Hakem Listesinin
Oluşturulması 70
3.2.1.3.2.1. Sigorta Tahkim Hakemlerinde Aranan Nitelikler 70
3.2.1.3.2.2. Hakem Listesinin Oluşturulması 71
3.2.1.3.2.3. Hakemlerin Reddi ve Çekinmesi 71
3.2.1.3.2.4. Hakemlerin Listeden Silinmesi 73
3.2.1.3.2.5. Hakemlerin Sorumlulukları 74
3.2.2. Sigorta Tahkim Komisyonu'nun Gelirleri, Giderleri ve Bütçesi 75
3.2.3. Sigorta Tahkim Komisyonu'na Yapılan Başvuru ve Sonuçlarında
Dair İstatistiki Bazı Bilgiler 76
4. SİGORTACILIKTA TAHKİM YARGILAMASI 77
4.1. Sigortacılıkta Tahkim Yargılamasının Kapsamı 78
4.1.1. Uyuşmazlığın Niteliği Bakımından 78
4.1.2. Uyuşmazlığın Tarafları Bakımından 79
4.1.3. Tahkim Sistemine Üyelik Bakımından 81
4.1.4. Süreçlerin Tamamlanması Bakımından 84
4.1.5. Mahkemelere ve Hakemlere Başvuru Bakımından 84
4.2. Sigortacılıkta Tahkime Başvuru Koşulları 86
4.2.1. Başvurunun Şekli 86
4.2.2. Başvurunun Süresi 88
4.2.3. Başvurunun Ücreti 88
4.3. Sigortacılıkta Tahkim Yargılamasının Aşamaları ve Usulleri 89
4.3.1. Raportör Aşaması ve Başvuruların Değerlendirilmesi 89
4.3.1.1. Raportör Tarafından Yapılan Kontrol ve İncelemeler 89
4.3.1.1.1. Raportör Tarafından Ön İncelemenin Yapılması 89
4.3.1.1.2. Raportör Tarafından Belgelerin İncelenmesi 90
4.3.1.1.3. Raportör Tarafından Yapılan İncelmenin Sonuca Bağlanması 91
4.3.1.2. Muhatabın Bilgilendirilmesi ve Savunma Hakkı 91
4.3.2. Hakem Aşaması ve Yargılamasının Esasları 93
4.3.2.1. Hakeminin Görevlendirilmesi 93
4.3.2.2. Hakemlerin Göz Önünde Bulundurmaları Gereken İlkeler 94
4.3.2.2.1. Hakemlerin Tarafsızlığı ve Bağımsızlığı İlkesi 94
4.3.2.2.2. Hukuki Dinlenilme Hakkı 95
4.3.2.2.3. Taleple Bağlılık İlkesi 95
4.3.2.2.4. Taraflarca Getirilme İlkesi 96
4.3.2.2.5. Diğer İlkeler 96
4.3.2.3. Hakem Yargılamasında Süreler 96
4.3.2.4. Hakem Yargılamasının Maddi Hukuka İlişkin Yönleri 98
4.3.2.4.1. Maddi Hukukun Tespiti 99
4.3.2.4.2. Delillerin Toplanması ve Tahkikat 100
4.3.2.4.2.1. Delil Tespiti ve Evrak Üzerinden Karar Verilmesi 100
4.3.2.4.2.1.1. Başvuru Evrakının İncelenmesi 100
4.3.2.4.2.1.2. Sunulan Deliller Üzerinden Değerlendirilme Yapılması 101
4.3.2.4.1.2.3. Ara Karar ve Müzekkere Yazılması 102
4.3.2.4.1.2.4. Re'sen Delil Toplanmaması 103
4.3.2.4.1.2.5. Usul Hukuku Dürüstlük Kuralının Gözetilmesi 103
4.3.2.4.1.2.6. Delillerin Güncel Olması ve Çelişkiye Mahal Vermemesi 104
4.3.2.4.1.2.7. Delillerin Toplanmasında Devlet Mahkemelerinden
Yardım İstenmesi 105
4.3.2.4.2.2. Bilirkişi İncelemesi Yaptırılması 106
4.3.2.4.2.3. Keşif Yapılması ve Tanık Dinlenmesi 108
4.3.2.4.2.4. Duruşma Yapılması 109
4.3.2.4.2.5. Davanın İhbarı ve Davaya Müdahale 109
4.3.2.4.2.6. Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri 110
4.3.2.4.2.7. Tarafların Yargılamayı Sona Erdirebileceği Durumlar ve
Yapılacak İşlemler 111
4.3.2.4.2.7.1. Feragat 111
4.3.2.4.2.7.2. Kabul 112
4.3.2.4.2.7.3. Sulh 113
4.3.2.5. Uyuşmazlık Hakem Kararları ve Sonuçları 114
4.3.2.5.1. Hakem Kararlarının Mahiyeti 114
4.3.2.5.2. Hakemlerin Dosyadan El Çekmesi 115
4.3.2.5.3. Karar Öncesi Başvurunun Geri Çekilmesi 117
4.3.2.5.4. Hakem Kararlarının Tashihi, Tavzihi ve Tamamlanması 117
4.3.2.5.5. Hakem Kararlarının Tebliği ve Dosyanın Saklanması 118
4.3.2.5.6. Hakem Kararlarının İcrası 119
4.3.2.6. İtiraz Hakem Heyeti Kararları ve Sonuçları 120
4.3.2.6.1. İtiraz Hakem Heyetinin Görevi ve İtiraz Prosedürü 120
4.3.2.6.2. İtiraz Hakem Heyeti Kararlarının Hukuki Niteliği 123
4.3.2.6.3 İtiraz Hakem Heyeti Kararlarının İcrası 123
4.3.3. İtiraz Hakem Heyeti Kararlarına Karşı Kanun Yolları 124
4.3.3.1. İtiraz Hakem Kararlarına Karşı Temyiz Yolunun Kullanılması 124
4.3.3.2. Kanun'da Sayılan Sınırlı Bazı Sebeplerin Ortaya Çıkması
Halinde Temyiz Yolunun Kullanılması 126
4.3.3.3. Kesinlik Sınırının Altında Kalınması Amacı İle Kötü Niyetli
Feragat ve Islah Yapılması 128
4.3.3.4. Bozma Kararına Karşı Direnme 129
4.3.3.5. Yargılamanın Yenilenmesi (İadesi) 130
4.4. Sigortacılıkta Tahkimde Vekalet Ücreti ve Yargılama Giderleri 131
5. SONUÇ VE ÖNERİLER 134
KAYNAKLAR 140